یکی از مهارت های حفظ قرآن ، ایجاد ارتباط مفهومی بین آیات است ، به صورتی که اگر آیات قرآن را به دانه های تسبیح تشبیه کنیم ، مفهوم می تواند نقش نخ آن را داشته باشد که دانه ها را به ترتیب پشت سر هم ردیف کرده و هیچ گاه دانه ای از دانه دیگر جلو یا عقب نمی افتند.

خوب نقش دانستن ترجمه در حفظ قرآن ، چنین نقشی است ، به همین دلیل است که اگر کسی ترجمه قرآن و مفاهیم آن را بداند ، از حفظ بهتری برخودار است ، زیرا نیروی مفهوم ، آیات را به ترتیب در ذهن حافظ می آورد و کمتر اتفاق می افتد ، آیه ای را جا انداخته یا جلوتر یا عقب تر از آیه قبل و بعدش بخواند و این امتیاز ، جدای از امتیاز بزرگ عمل به قرآن است که حافظ با دانستن ترجمه و مفهوم می تواند ، زمینه عمل به قرآن را فراهم آورد.

اما شیوه استفاده وکاربرد ترجمه در حفظ قرآن هم از شاخه های مختلفی برخوردار است که در اینجا به مبحث دسته بندی مفهومی آیات می پردازیم ، به این صورت که با دانستن مفهوم می توان مجموعه آیات یک سوره را در دسته های منسجمی قرار داد تا هم با دانستن کلیت مقصود آیات حفظ آسان شود و هم یادآوری و مرور آن سریع تر و متقن تر گردد . دسته بندی آیات بر اساس ارتباط مفهومی یک مجموعه آیات است . برای نمونه آیات 261 تا 274 سوره بقره را انتخاب کردیم که با بهره گیری از بیان علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ، دسته بندی این مجموعه از آیات را بیان کنیم :
« سیاق این آیات از این جهت که همه درباره انفاق است و مضامین آن ها به یکدیگر ارتباط دارد این را می فهماند که همه یک باره  نازل شده و این آیات مومنین را دعوت و تشویق به انفاق در راه خدا می کند . نخست برای زیاد شدن و برکت مالی که انفاق می کنند مثلی می زند ، که یک درهم آن هفتصد درهم می شود و چه بسا که خدا بیشترش هم می کند (آیه 261) ، در مرحله دوم مسلمانان را از انفاق با منت و اذیت نهی می کند ، زیرا که منت و اذیت اثر آن را خنثی می کند ، در مرحله سوم برای انفاق ریائی و غیر خدایی مثلی می آورد تا بفهماند که چنین انفاقی برکت و بهره ای ندارد و اجر عظیمش را حبط نموده و از بین می برد (آیه 264) ، سپس دستور می دهد که از مال پاکیزه خود انفاق کنند ، نه این که از جهت بخل و تنگ نظری هر مال ناپاک و دور انداختنی را در راه خدا بدهند (آیه 267) [ و در این راه شیطان سنگ اندازی می کند اما حکمتی که خداوند به انسان ها داده باعث بصیرت در این راه می شود سپس علم الهی به انفاق و انواع انفاق را بیان می فرماید (آیات 268تا272) ] و آنگاه موردی را که باید مال در آن مورد انفاق شود ذکر می کند که عبارت است از فقرایی که در راه خدا از هستی ساقط شده اند (آیه273) و در آخر اجر عظیمی که این انفاق نزد خدای تعالی دارد بیان می کند (آیه274) » .
اکنون یک دسته بندی ذهنی برای 13 آیه بالا برقرار شد شما می توانید : 1- از این ابزار برای مباحث موضوعی ، خصوصا دوره های حفظ موضوعی بهره ببرید . 2- اگر آیه ای را جا انداختید ، کلید ارتباطی شکل گرفته در ذهن تان ، آن را یادآوری می کند . 3- با دانستن این دسته بندی برای کسی که می خواهد این مجموعه را حفظ کند ، ذهنش آمادگی بیشتری خواهد داشت .
خوانندگان گرامی می توانند با استفاده از این شیوه در تمام محفوظات خود ، حفظ خود را کاربردی تر کرده و مرور و تکرار را آسان تر کنند .

نسیم وحی