تدریس قرآن کریم مشکلات و ظرافت‌های خاص خود را به همراه دارد، به همین علت انواع روش های تدریس قران ابتدایی بوجود آمده است.
به عبارتی، آموزگار باید ضمن آشنا کردن دانش آموزان با کلمات و مفاهیمی جدید، آن‌ها را با اهداف آیات نیز آشنا کرده و آنان را برای یادگیری هر چه بهتر این درس تشویق کند.
در همین راستا، در این مقاله قصد داریم تا بیشتر با اهمیت آموزش قرآن در مدارس آشنا شده و چند مورد از روش‌های نوین تدریس این درس در دبستان را شرح دهیم.
اهمیت تدریس قرآن در مدارس
آموزش قرآن به عنوان کامل‌ترین کتاب برای هدایت انسان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور کلی، آموزش این درس در دوره دبستان باید از درست خواندن آن شروع شود.
در این مقطع دانش آموزان باید بتوانند حتی بدون توجه به معنای عبارات، آیات کتاب را به شیوه درستی قرائت کنند. در حقیقت، قرائت قرآن کریم و انس با آن بر ایمان فرد می‌افزاید و تربیت وی را بالاتر می‌برد.
همان طور که اشاره شد، آموزش بسیاری از سوره‌ها و آیات از دوره راهنمایی آغاز می‌شود. این در حالی است که انس با قرآن باید از دوره ابتدایی شروع شده و زمینه یادگیری درست و اصولی قرآن برای دانش آموزان فراهم شود. لذا در مسیر آموزش قرآن معلمین و اولیای عزیز می توانند از راههای تقویت روخوانی قرآن در ابتدایی در فرایند آموزش خود به نحوی موثر بهره مند شوند.
به این ترتیب کودکان از همان ابتدای آموزش خود می‌توانند با اصول دین آشنا شده و از قواعد آن برای آینده خودشان الگوبرداری کنند.
روش‌های تدریس قرآن در دبستان
در این بخش به 5 روش تدریس قرآن اشاره می کنیم:
۱. تدریس معنای کلمه‌ها، ترکیب‌ها و عبارت‌های ساده قرآنی
در این روش تدریس دانش آموزان با معنای کلمات، عبارت و آیات قرآن کریم آشنا می‌شوند.
برای درک بهتر مطلب می‌توانید از دانش آموزان بخواهید تا با مراجعه به ترجمه دروس، معنای کلمه‌ها و ترکیب‌ها را به دست آورده و در مقابل آن‌ها با مداد بنویسند.
دانش آموزان را به گروه‌های تقسیم کنید و از هر گروه بخواهید تا یکی از کلمات یا عبارات را خوانده و ترجمه کنند. همچنین می‌توانید از آن‌ها بخواهید برای ترجمه کلمات یک هم خانواده یا متضاد بیان کنند.
باید توجه داشته باشید که دانش آموزان را ملزم به حفظ معنای کلمه‌ها و ترکیب‌ها نکنید. صرفا دانش آموزان علاقه‌مند را تشویق کنید تا در کنار وظایف کلاسی خود، معنای این کلمات را به خاطر بسپارند.
دانش آموزان را ترغیب کنید تا در کنار فعالیتهای داخل کلاس، در منزل نیز ترجمه آیات را بخوانند یا در صورت وجود فرصت کافی در کلاس آن‌ها را با همدیگر بخوانید.
۲. تدریس پیام قرآنی
مزیت تدریس پیام قرآنی به دانش آموزان این است که آنان می‌توانند در گروه‌های درسی خود بحث و گفتگو کرده و نحوه انجام کارهای تیمی را یاد بگیرند.
همچنین با این روش کودکان می‌توانند تفکر و تدبر در آیات را تجربه کنند که این خود گامی به سوی انس دائمی با قرآن کریم است.
برای تدریس پیام‌های قرآنی بهتر است ابتدا دانش آموزان را ملزم کنید تا به صورت تیمی و سپس به صورت انفرادی پیام را بخوانند و ترجمه پیام توسط یک دانش آموز خوانده شود.
در ادامه از دانش آموزان بخواهید تا در گروهشان با توجه به تصاویر، داستان یا شعر مربوطه با همدیگر گفتگو کنند.
در گام بعدی مطالب حاصل از بحث در هر گروه را جمع‌آوری و تکمیل کنید و برای عمق دادن به یادگیری کودکان ضرب المثل، داستان یا شعری مرتبط با پیام قرآنی به آنان پیشنهاد دهید.
در آخر می‌توانید نقاشی، متن یا شعر مربوط به محتوای پیام را در کلاس نصب کنید و به این ترتیب توجه دانش آموزان را در موقعیت‌های مختلف و زنگ‌های دیگر به پیام قرآنی تدریس شده جلب نمایید.
همچنین یکی از راههای دیگر برای بهبود روند تدریس قرآن در مقطع ابتدایی تشویق دانش آموزان به نوشتن پیام قرآنی در روزنامه دیواری، نقاشی تصاویر کنار پیام و سایر فعالیتهای مشابه است.
۳. آموزش تصویری قرآن
همان طور که می‌دانید، آموزش قرآن شامل تقویت مهارت‌های گوناگونی مانند قرائت، روخوانی، روان خوانی، آشنایی با معارف و مفاهیم دینی، درک معنای عبارات و آیات قرآن است.
در آموزش تصویری قرآن تمام این جنبه‌ها پوشش داده می‌شوند. یکی از روش‌های رایج برای آموزش قرآن، تدریس آن به روش شنیدن و گفتن است.
به بیان دیگر، از آنجایی که بخش زیادی از یادگیری از دیدن و شنیدن رخ می‌دهد، بنابراین برای انتقال بهتر مطالب به دیگران بهتر است از درگیر کردن مهارت‌های دیداری و شنیداری فرد استفاده شود.
با این تفاسیر آموزش قرآن به روش تصویری برای کودکان و حتی بزرگ‌سالان منجر به کسب نتایج شگفت‌انگیزی می‌شود.
همچنین این روش برای آموزش کودکانی که زیر ۶ سال بوده و مهارت سوادآموزی کافی ندارند، از طریق آموزش شنیداری و مهارت دیداری آنان بسیار مفید است.
۴. تدریس قرآن به روش قصه گویی
برای تدریس قرآن به روش قصه گویی بهتر است پیش از کلاس حتما داستان موردنظر را بخوانید تا تسلط کافی روی موضوع داشته باشید.
توجه داشته باشید که در پایه اول چون فقط تصاویر داستانی وجود دارند، به کتاب راهنما مراجعه کرده و داستان را بخوانید.
در صورت امکان فیلم، عکس یا نوار قصه را تهیه کنید و داستان را به روشی جذاب و زیبا برای دانش آموزان بیان کنید. همچنین می‌توانید از چند دانش آموز بخواهید که داستان را در کلاس درس بخوانند.
بعد از تدریس نیز بهتر است از دانش آموزان داوطلب بخواهید تا قصه را به صورت مختصر تعریف کنند.
برای تشویق دانش آموزان به خوب گوش دادن به قصه نیز می‌توانید برای مطرح کردن پرسش‌های خوب، روخوانی خوب متن، تعریف کردن قصه به بهترین روش امتیاز یا نمره‌ای در نظر بگیرید.
۵. استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی
یکی دیگر از روش های تدریس قرآن ابتدایی استفاده از برنامه‌های هوشمند قلم قرآنی است. این نرم‌افزارها امکانی را برای افراد فراهم می‌کنند تا قرآن و سایر ادعیه موردنظرشان را تلاوت کنند.
با استفاده از این نرم‌افزارها می‌توانید شیوه درست تلفظ کلمات و آیات را از زبان قاریان مشهور به دانش آموزان آموزش دهید و از درستی خواندن قرآن و تلفظ قرآنی آنان مطمئن شوید.
استفاده از این نرم افزار برای پایه های چهارم ابتدایی و پنجم و ششم که در روان تر خواندن قرآن مهارت کسب می کنند مناسب تر می باشد.
مزیت این روش نسبت به روش‌های دیگر، این است که به سادگی می‌توانید هر آیه یا سوره را انتخاب کرده و آن را برای دانش آموزان تلاوت کنید.
برای همین هر فردی در هر سنی شامل کودکان، بزرگ‌سالان، قاریان، اساتید و حتی سالمندان می‌توانند خودشان هم از این نرم‌افزارها استفاده کرده و آیات موردنظرشان را قرائت کنند.
همچنین با استفاده از این نرم‌افزارها می‌توانید طریقه درست نماز خواندن، دعاهای مربوط به حج، زیارت اهل قبور و غیره را به آنان آموزش دهید.
در این مقاله به بررسی روش های تدریس قرآن ابتدایی پرداختیم، همچنین اهمیت آموزش قرآن در این مقطع را شرح داده و به روش های تدریس با خلاقیت در این درس اشاره کردیم.
شما چه تجربه‌ای از آموزش یا روش تدریس قرآن در دبستان دارید؟
..............
