حضرت سلیمان(علیه السلام) پسر حضرت داود(علیه السلام) «پادشاه کتاب مقدس» و وارث تخت پادشاهی او بود. در قرآن سلیمان 1در ضمن شماره متن به عنوان شماره صفحه در نظر گرفته شده که اصلاح شد ولی متون وسط چین که به خاطر شماره های داخل متن بود اصلاح نشد طبق گفته خ اکبری به عنوان ایفا کنندە سه نقش مهم معرفی می گردد. اما، این نقش ها اغلب در داستان قرآن در هم آمیخته می شوند.

او فرمانروایی است که علم و سلطنت پدرش را به ارث برد؛ وی پیامبری است که از حمایت الهی برخوردار بود؛ به او اطمینان داده شد که مفتخر به دریافت جایگاهی در بهشت گردیده است؛سلیمان کسی است که از توانایی های مرموز و سحرآمیز گسترده ای برخوردار بود که آنها را به اذن الهی اعمال می کرد.

دستاوردها و زندگی سلیمان در آیات 82ـ78 سوره انبیاء،44ـ15 سوره نمل،14ـ10 سوره سبأ و 40ـ30 سوره ص توصیف می شوند،اما بسیاری از این آیات در قالب سبکی موجز و تلمیح آمیز نگاشته شده که نگارش شروح، تفاسیر و داستانها را موجب گردیده اند. این منابع اغلب، جزئیات متنوعی درباره سلیمان و وابستگان او ارائه می کنند که در قرآن ذکر نشده اند. همچنین تلفیق درخور توجهی از مهارت ها و ویژگی های سلیمان به ارائه تفاسیر نمادین درباره زندگی و دستاوردهای او کمک کرده است.

سلیمان در قرآن

از سلیمان به عنوان فرمانروایی یاد شده که علم و حکمت را در اختیار داشت. وی این خصوصیات را از پدرش داود به ارث برد،اما به او اطمینان داده شد که در خصوصیات مذکور بر پدرش پیشی گرفته است 2. مورد دیگری که در آن، پسر از پدر ماهرتر است وقتی است که سلیمان به عنوان یک معمار معرفی می شود. قرآن به بناها و اشیاء گوناگونی اشاره می کند که برای سلیمان(علیه السلام) ساخته شدند.

این بناها و اشیاء شامل:نمازخانه ها (محاریب)، مجسمه ها یا پیکره ها (تماثیل) و ظروف بزرگ 3 هستند. در یک آیه از قصری با کف شیشه ای یاد می شود که سلیمان در آن از ملکه سبا استقبال کرد 4

توصیف بناها و اشیاء ساخته شده برای سلیمان عمدتاً آنها را به عنوان دلیلی بر قدرت سیلمان معرفی می کند که می توانست انسان ها، پرندگان،جنیان و شیاطین را مجبور کند تا اوامرش را انجام دهند 5.

گفته می شود هم سلیمان و هم داود توانایی برقرار کردن رابطه با پرندگان و حیوانات را داشتند.داود با صدای دل نشینش، پرندگان و حیوانات را شیفته خود می کرد، اما سلیمدر ضمن شماره متن به عنوان شماره صفحه در نظر گرفته شده که اصلاح شد ولی متون وسط چین که به خاطر شماره های داخل متن بود اصلاح نشد طبق گفته خ اکبریان قادر بود به واسطه درک گفتار آنها،رفتارشان را تحت تأثیر قرار دهد؛به ویژه در قرآن، قدرت سلیمان در ارتباط برقرار کردن با مورچگان و پرندگان،ذکر می شود 6. قدرت سلیمان، در تسلط بر باد و مجبور کردن آن به بردن او به هر کجا که می خواست، نشانه دیگری از توانائی های خاص وی است.

به این توانائی در سه آیه قرآنی متفاوت اشاره می شود که این امر اهمیت آن را به عنوان جنبه ای از مقام سلیمان،اثبات می کند 7
توانایی مشابهی در سریع رفتن که معجزه وار است به جنیان تحت فرمان سلیمان نسبت داده می شود،زیرا آنان قادرند تخت پادشاهی ملکه سبا را مصادره کنند و آن را در یک لحظه برای او بیاورند.

سلیمان در تفسیر قرآن و قصص الأنبیاء

مفسران مسلمان حکایاتی را نقل کرده اند که خردمندی و تقوای سلیمان را اثبات می کند.همچنین آنان از شکوه شاهانه و توانائی های سحرآمیز او لذت می برند.درباره تخت پادشاهی سلیمان که به طور سحرآمیز به پرواز در می آمد،همراهان او از پرندگان،حیوانات،شیاطین،انسانها و رابطه وی با ملکه سبا که در منابع اسلامی با بلقیس یکی دانسته شده،داستانهایی وجود دارد؛این داستانها قدرت تخیل عوام را به خود جلب کرده است.

توانائی های مادی،معنوی و مرموز سلیمان از او الگویی برای افراد مذهبی و غیر مذهبی ساخته است 8.قدرت تحرک سلیمان منجر به آن شد که مفسران مسلمان او را با مناطق گسترده و فرمانروایان دور از بیت المقدس مرتبط بدانند؛ فرمانروایانی که یاد او را در ساختن و تزئین اقامتگاه هایشان زنده کردند 9

در سطحی عمومی تر،صفات و دستاوردهای سلیمان(علیه السلام) در داستانها توصیف و در نقاشی ها به تصویر کشیده می شوند.

نویسنده : حسن رضایی هفتادر

• 1. (Solomon،عربی آن سلیمان)
• 2. (قرآن 9ـ78 :21؛طبری، تفسیر، ج17، ص4ـ50؛ همو،تاریخ،ج1،ص573؛ ثعلبی،قصص،ص9ـ257)
• 3. (جفان،قرآن 13ـ12:34؛ طبری، تفسیر، ج23، ص1ـ70 )
• 4. (قرآن 27:44؛طبری، تفسیر،ج19،ص70ـ 168؛همو،تاریخ،ج1،ص583؛ ثعلبی،قصص،ص271و 6ـ275).
• 5. (قرآن82: 21؛80ـ37:38؛ طبری،تفسیر، ج17، ص6ـ55؛ ج23،ص160؛ همو،تاریخ، ج1،ص7ـ575؛ ثعلبی،قصص، ص70ـ269)
• 6. (قرآن 18ـ16:27؛طبری،تفسیر، ج19، ص2ـ141)
• 7. (قرآن 81:21؛12:34؛36: 38؛طبری،تفسیر،ج17،ص6ـ55؛ج23، ص9ـ68 و 1ـ160؛همو،تاریخ، ج1، ص5ـ573؛ ثعلبی، قصص، ص1ـ260).
• 8. (Chirvani ـ Melikian , Royaume)
• 9. (Soucek , Throne ; Koch , Jahangir).