فضیلت هر كاری در خوب انديشيدن و تدبر در آن است. در تدبر در قرآن همه اقشار مردمى در هر رتبه از فهم و درک و مراتب علمى و روحى كه باشند، شركت دارند و صرف بهره مندى از ترجمه، براى اصل تدبر كفايت مى كند حال آنكه تفسير به مجتهدين در فهم قرآن، اختصاص دارد كه حداقل به "كليدهاى علمى تدبر" مجهز مى‌باشند.
در تدبر، فكر و دل هر دو شركت دارند ليكن تفسير جريانى است فكرى كه فقط با جريان قلبى همراه نيست.
در تدبر ژرفاى آيات و نتايج و پىامدها و لوازم آيات مورد بررسى واقع مى شود حال آنكه در "تفسير" اين مسائل فقط پيگيرى نمى‌شود.
در امر تدبر شخص خود را مخاطب آيات مى‌بيند و درمان درد فكرى و قلبى خويش مى جويد اما در امر تفسير مفسر خود را مبلغ و بيانگر آيات مى‌شناسد، اگر چه خود را مخاطب آيات، نبيند بنابراين هر «تدبرى» مى تواند تبليغ را در پى داشته باشد، ليكن هر "تفسيرى" با جريان تدبر همراه نیست.
باید قرآن را درباره خود تطبیق کنیم تا هر آنچه را که کتاب خدا بیان داشته در خود بیابیم و از بلایایى که ممکن است به ما برسد بهراسیم.
خدا در هر سوره، برای یک هدف خاص، سخنرانی کرده است
حجت‌الاسلام مسعود مهدوی، امام جمعه ورزقان اظهار کرد: تدبر در قرآن یعنی این که اگر پای سخنرانی خدا نشستید آن را کلمه، کلمه‌های پراکنده نشنوید، چون سخنرانی خدا، کلمات مجزا از هم نیست. هر سوره یک سخنرانی است؛ خدا در هر سوره، برای یک هدف خاص، سخنرانی کرده است.
وی، افزود: تدبر یک فعالیت ویژه‌ای که باید انجام بدهیم نیست، بلکه منسجم فهمیدن و شنیدن حرف‌های گوینده است. از آنجا که قرآن، سخنان خداوند است.
وی خاطرنشان کرد: قرآن معجزه است برای عقل بشر، برای روح بشر، برای فطرت بشر و در واقع اعجاز قرآن در ساختن انسان و جامعه انسانی است.
حجت‌الاسلام مهدوی ادامه داد: پس اگر ما تا به حال فکر می‌کردیم فهم قرآن یعنی فهم ۶۰۰۰ آیه، حالا فهمیدیم این طور نیست، ممکن است من ۶۰۰۰آیه را دقیق بلد باشم، اما این هنوز فهم قرآن نیست، باید ارتباط آیه ها را بفهمم تا بریم به فهم سوره ها. اگر فکر کنیم فهم قرآن یعنی فهم ۱۱۴ سوره، این هم نیست، نرسیدیم به فهم قرآن. وقتی ارتباط سوره‌ها را هم بفهمد، می‌تواند بگوید: من کل قرآن را فهمیدم. چون امیر مومنان (ع) فرمود: القرآن کله جاء کالکلمه الواحده یعنی کل قرآن بک کتاب آسمانی کاملا منسجم است.
وی با استناد به آیه ۸۲ سوره النساء افزود: در این آیه می خوانیم: این که شما ناهماهنگ می بینید، به خاطر این است که تدبر نمی‌کنید، اگر تدبر کنید می‌فهمید هماهنگ است و وفتی هماهنگی قرآن را دیدی، اذعان می‌کنی که الهی است. چنان هماهنگی در قرآن می‌بینی که پوست را بر بدن انسان می‌لرزاند، وقتی اینگونه شد، تازه چشم انسان به پنجره اعجاز قرآن باز می شود.
امام جمعه ورزقان یادآور شد: تدبر يک جريانى روحى- فكرى است كه با قرائت آهنگين و يا استماع آيات، زمينه سازى شده با كاوش در آيات ادامه يافته، به استخراج داروى درد خويش و بكارگيرى آن ختم مى گردد كه "قرائت" زمينه آن و "عمل" نتيجه آن است.
وی با اشاره به فرموده امیرالمومنین علی(ع) افزود: امیرمؤمنان (ع) می فرمایند: آگاه باشید، فایده‌ای در قرائت بدون تدبر نیست. بر اساس این روایت نورانی، تدبر وصف لازم قرائت ثمربخش قرآن کریم است و قرائت سودمند بدون تدبر محقق نمی شود.
تدبر یعنی پویایی در قرآن‌اندیشی
حجت‌الاسلام علی اکبر اکرمی امام‌جمعه سراب در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: تدبر یک فرآیند قلبی است و اختصاصی به مطالب دیداری همچون تفکر و مطالب شنیداری مانند تعقل و تفقه ندارد، بلکه جامع‌نگری است و تمام محسوسات و ابزار شناخت قبل از عمل را شامل می‌شود، بنابراین تدبر یعنی پویایی در قرآن‌اندیشی و قرآن‌زیستی برای صعود به پله‌های بالایی ایمان و ایجاد تقوا و عمل صالح.
وی، افزود: یکی از آداب تلاوت قرآن توجه به معانی قرآن و اندیشیدن در آیات آن است. به این معنا که هر مسلمانی موقعی که قرآن می‌خواند باید به معانی آیات توجه کند، پیام آیه را بفهمد و خود را مخاطب کلام خدا بداند تا زمینه عمل به آیات قرآن کریم را در خود فراهم سازد.
وی با استناد به آیه ۲۴ سوره محمد خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: آیا آنها در قرآن تدبر نمی‌کنند، یا بر دلهایشان قفل نهاده شده است.
امام جمعه سراب یادآور شد: تدبر راه کشف هماهنگی و حل تعارضات ظاهری قرآن و اثبات کلام‌الله بودن قرآن است.
حجت‌الاسلام اکرمی با اشاره به فرموده حضرت محمد(ص) ادامه داد: پیامبراکرم(ص) می فرمایند: وای بر کسی که قرآن را در بين لبهای خود لقلقه کند و در آن تدبر و تفکر نکند.
امام جمعه سراب یادآور شد: کسانی که با زبان عربی آشنا نیستند برای پی بردن به معانی آیات می‌توانند از قرآن‌هایی که ترجمه دارد، استفاده کنند و سعی کنند از ترجمه‌هایی بهره گیرند که عباراتش ساده، سَلیس و روان باشد.
وی با اشاره به بزرگترین فایده تدبر کننده در کتاب خدا افزود: بزرگترین فایدهاى که تدبر کننده در کتاب خدا بدان نایل مىآید همان تزکیه نفس و ساختن شخصیّت خود است.
حجت‌الاسلام اکرمی تدبر کردن را کشف معارف قرآنی دانست و تاکید کرد: تدبر کردن يعنی غواصی کردن و کشف معارف قرآنی و اينکه بفهميم جامعه به چه چيزی نياز دارد و بتوانيم از آن مفاهيم عميقی که قرآن دارد، نيازهای جامعه را بيرون آوريم.
منبع:ایکنا
