ششم: اولویت بندی محفوظات در مرور با توجه بدانچه اشاره شد میتوان به یکی دیگر از مهارت های مرور قرآن اشاره کرد که عبارت از اولویت بندی محفوظات هنگام مرور است. میتوان در یک تقسیم بندی، محفوظات را بر اساس مقاطع حفظ به چهار بخش تقسیم نمود:« خیلی آسان، آسان، معمولی، سخت». شاید نتوان برای این اقسام، مواردی را که مورد توافق همه حفاظ باشد ارائه نمود. اما غالب حافظان بسته به عوامل مختلف می توانند محفوظات خود را در یکی از این چهار بخش دسته بندی کنند. حال میتوان با یک برنامه ریزی درست در مدت کوتاهی به سطح مطلوبی از تسلط دست یافت. روشن است که ضرورت ندارد همه صفحات به یک اندازه مرور گردد. بلکه صحیح آن است که صفحات دشوارتر که نیازمند دقت بیشتری است، در فاصله های کوتاه تری تکرار و مرور شود. به صورت ساده برای انجام این امر باید دو مرحله را پیمود: مرحله نخست: حافظ برای هر صفحه از محفوظات خود، اولویتی را بر اساس تقسیم چهارگانه بالا در نظر میگیرد. به عنوان مثال به هنگام مرور روزانه خود، زیر صفحه های خیلی آسان یعنی صفحاتی که در آنها خطایی وجود ندارد و یا خطای کمی دارد، عدد چهار را که نشانه اولویت چهار است، بنویسد. همچنین زیر صفحه های آسان یعنی صفحاتی که در آنها از دو تا چهار خطا دارد، عدد سه و زیر صفحه های معمولی، یعنی صفحاتی که در آنها بین پنج تا هشت خطا داشته است، عدد دو و زیر صفحه های سخت، یعنی صفحاتی که در آنها بیش از هشت خطا داشته، عدد یک را مینویسد. مرحله دوم: بعد از شناسایی صفحات خیلی آسان، آسان، معمولی و سخت، اکنون نوبت به برنامه ریزی برای مرور آنها بر اساس اولویت است. برای این منظور حافظ میتواند برای دوره های بعدی مرور خود، ابتدا صفحاتی را که از اولویت یک (صفحات سخت) برخوردارند، یک بار مرور نماید و پس از آن صفحاتی که از اولویت یک (صفحات سخت) و دو (صفحات معمولی) برخوردارند را مرور نماید و پس از آن صفحاتی که از اولویت یک (صفحات سخت) و دو (صفحات معمولی) و سه (صفحات آسان) را مرور کرده و در مرتبه چهارم تمام صفحات را مرور کند. در این صورت بعد از پایان چهار مرحله بالا صفحات سخت را چهار بار و صفحات معمولی را سه بار و صفحات آسان را دو بار و صفحات خیلی آسان را یک بار مرور کرده و بدین ترتیب با توزیع صحیح وقت خود، به سطح خوبی از تسلط دست خواهد یافت. شایسته است بدانیم این شیوه در مورد آیات گذشته کارایی دارد، ولی در مورد ایات جدیدی که تازه حفظ شده است و نیز ده درس گذشته لازم است همه آن، همه روزه تکرار شود.
هفتم: کنترل خیال هنگام مرور: در هنگام مرور قوه خیال خود را کنترل کنید. برای این منظور میتوانید با قرار دادن یک برگه کاغذ در کنار خود، هر فکر مزاحمی را در آن برگه کاغذ یادداشت نمایید و به خود وعده بدهید در اولین فرصت به بررسی آن خواهم پرداخت. این نکته موجب می شود با فراغت ذهن و تمرکز افزونتر به کار مرور ادامه دهید.
هشتم: مرور با پرده صوتی پایین: در هنگام مرور از پرده صوتی پایین استفاده کنید تا فشار و آسیبی به حنجره شما وارد نیامده و کمتر احساس خستگی به شما دست دهد. البته برای تنوع و رفع خستگی، خوب است گاهی با صدای متوسط و با شیوه ترتیل مرور شود.
نهم: تجسم تصویر آیات: برای تمرکز بیشتر هنگام مرور به نام سوره و جای قرار گرفتن آیه در صفحه دقت کنید و همزمان با خواندن محفوظات، صفحه قرآن را در ذهن خود مجسم نمایید.
دهم: مرور در وقت نشاط: از مرور کردن در وقت خستگی و یا حواس پرتی اجتناب کنید و سعی کنید در هنگام نشاط و شادابی محفوظات خود را مرور نمایید.
یازدهم: مرور با محوریت سوره: در مرور خود گاهی یک سوره را محور قرار دهید و از ابتدا تا انتهای آن بخوانید تا ساختار سوره نیزز در ذهن شما شکل بگیرد؛ نه اینکه صرفاً بر محور جزء یا حزب تکرار کنید و ذهن خود را فقط معطوف اجزاء و احزاب قرآن نمایید.
دوازدهم: استراحت ذهنی در میانه مرور: چند دقیقه استراحت کنید؛ تا بتوانید با تجدید قوا، مقدار بیشتری از محفوظات را با تمرکز در مدت باقیمانده بخوانید. برای مثال، اگر باید هر روز دو جزء را مرور کنید، همه را یکجا و پشت سر هم نخوانید و بلکه پس از مرور هر نیم جزء، چند دقیقه استراحت کنید و پس از آن به ادامه مرور بپردازید.
سیزدهم: رعایت آداب تلاوت به هنگام مرور: با وضو بوده و رو به قبله بنشینید و آداب تلاوت قرآن را رعایت کنید؛ از مرور، در حالات نامناسب خودداری کنید.
چهاردهم: تقدیم ثواب تلاوت به معصومان واولیاء: ثواب تلاوت خود را به روح امامان و اولیاء (علیهم السلام) تقدیم کنید، تا عنایت غیبی و توجهات آنان شامل حال شما گردد و در بهبود حفظ شما مؤثر واقع شود.
پانزدهم: تمرکز هنگام مرور: یکی از اصول مهم در مرور محفوظات، داشتن تمرکز کافی است. مرورهایی که با تمرکز انجام می گیرد اثر بخشی بیشتری در ذهن دارند. امام سجاد (علیه السلام) در روایتی فرمودند: «حق علم آنست که قلبت را برایش خالی کنی و حضور ذهن برایش مهیا کنی و گوشت را برایش شنوا نموده، توجهت را به سوی آن جلب نمایی». حافظ قرآن به قدرت و قوت ذهنی و حواس متمرکز، نیازمند است تا بتواند مجموعه ای از آیات را در ذهن خود ثبت و ضبط کند. در حقیقت، تمرکز حواس به معنی از بین بردن و یا به حداقل رساندن عوامل حواس پرتی است. هرچه عوامل مزاحم و مخلّ تمرکز، بیشتر باشد، توانایی حفظ و تمرکز حواس، کمتر خواهد بود.
