توانمندسازی موسسات قرآنی
توانمندسازی موسسات قرآنی
بسم الله الرحمن الرحیم
توانمندسازی موسسات قرآنی از زبان جناب حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا حمید محمدی دبیر شورای عالی توسعه قرآنی کشور:
کاری که قرآنی‌ها امروز در کشور ما می‌کنند یک کار راهبردی و مهم است.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی)
الف: تحلیل وضعیت و ماموریت موسسات
جایگاه موسسات فرهنگی قرآن و عترت در توسعه فرهنگ قرآنی
تشکیل موسسات، شاخص سنجش توسعه فرهنگ قرآنی
تشکیل موسسه قرآنی، تحققِ عالی ترین رفتار اجتماعی در توسعه فرهنگ قرآنی است از این رو یکی از شاخصههای توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه، تعداد موسسات قرآنی است.
موسسات قرآنی تحقق فعلیت جامعه برای فعالیت قرآنی
موسسات قرآنی در واقع تجمع سازمان یافته عدهای کارشناس در امور قرآن با عزم و انگیزه برای فعالیت قرآنی برای جامعه است به عبارتی تحقق فعلیت جامعه برای فعالیت قرآنی است.
جغرافیای موسسات قرآنی در واقع جغرافیای مشارکت مدنی در فعالیت های قرآنی است و در صورتی که سازوکارهای موجود منجر به حضور نخبگان و انگیزهمندان در این حوزه شود به معنای تعمیق فرهنگسازی نخبگانی قرآن در جامعه و موفقیت دستاندرکاران قرآنی در ایفای نقش مدیریتی خود در جامعه خواهد بود.
فواید و برکات ادغام اتحادیه های موسسات قرآنی
1. عمل به امر قرآنی وحدت و پرهیز از تشتت و تفرقه
2. تسهیل فرایند صدور و تمدید مجوز و ارزیابی و نظارت بر موسسات
3. عدالت و تسهیل در حمایت و پشتیبانی از موسسات
4. تقلیل تاثیرگذاری مراکز دولتی و شبه دولتی بر استقلال موسسات
شکلگیری اتحادیه واحد قدرتمند فراگیر و راهبردی که با رویکرد همافزایی توان شبکهسازی مؤسسات و شبکهسازی فعالیتهای مؤسسات را در سطح استان و کشور داشته باشد. این شبکهسازی مقدمه جریانسازی قرآنی در کشور و زمینهساز فرهنگسازی قرآنی است. قطعاً مؤسسات در یک بستر جریانساز و فرهنگساز قرآنی امکان رشد کمّی و کیفی بیشتری خواهند اشت.
لزوم تغییر در تراز فعالیت موسسات قرآنی
موسسات اکثرا حوزه فعالیت خود را در حوزه آموزش عمومی قرآن تعریف کرده اند در صورتی که فضای وسیع و عطش جامعه در حوزه تبلیغ و ترویج بر جای مانده است.
از آنجایی که جایگاه آموزش و پرورش و وزارت ارشاد اسلامی از حیث کمیت و گستردگی نهادی و جغرافیایی قابل قیاس نیست ثقل بر زمین مانده فعالیت در حوزه تبلیغ وترویج است.یعنی فعالیت موسسات در حوزه آموزش عمومی به عنوان مشارک و همکار و در حوزه تبلیغ و ترویج به عنوان مسئول اصلی میبایست تغییر کند.
لزوم شکل گیری انجمن های تخصصی و فعالیت های شبکه ای موسسات در اتحادیه مدغم و یا خارج آن
با توجه به تخصصی شدن بسیاری از موضوعات و نیز ظرفیت قرآن برای حضور در بسیاری از عرصه ها برای تعالی و انتقال برخی توانمندی¬ها، موسسات باید به سمت ایجاد انجمن¬های خاص و یا گروه¬های کاری تخصصی بروند در این صورت با تمرکز بر حوزه¬های خاص و ماموریت های ویژه قابلیت¬های منحصر به فردی پیدا می¬کنند. پیشنهاد می¬شود موسسات با تمرکز بیشتری بر مسائلی مانند: سبک زندگی قرآنی، شیوه¬های آموزش قرآن، قرآن و هنر، تولید محصولات فرهنگی و هنری، برگزاری نمایشگاه¬ها و محافل قرآنی و ........ انجمن های تخصصی ذیل اتحادیه های استانی و ملی شکل دهند و اعضای انجمن به تبادل اطلاعات و تجربیات و ارتقای اعضای جدید مشارکت نمایند.
ب: افق آینده مؤسسات قرآن و عترت و الزامات آن
کیفیسازی کمیت مؤسسات شرط ماندگاری و حضور فعال در عرصه دین و فرهنگ
ارتقای شاخصهای توسعه فرهنگ قرآن و عترت با رویکرد هدایت و حمایت ازظرفیتهای مردمی از راهبردهای اصلی گسترش مؤسسات قرآن و عترت در سالهای اخیر بوده است.
در این سالها از یکسو مؤسسات رشد چندین برابری داشتهاند و از سوی دیگر سطحِ تقاضای تأسیس مؤسسات رو به افزایش است. تحلیل آینده نگارانه آن است که در یک دوره پنج الی دهساله مؤسسات توانمند امکان رشد و پیشرفت مییابند و مؤسسات فاقد توانمندی و متکی صرف به مساعدتهای مالی و برنامهای دستگاههای دولتی، خود به خود حذف میشوند و این ریزش و رویش بعد از چند سال به شکلگیری و رونمایی مجموعهای از مؤسسات توانمند در کشور منجر میشود.
بر این اساس توانمند شدن موسسات در این حوزهها شرط بقای مؤسسات است:
(1توانمندی در حوزه برنامهریزی
(2. توانمندی در حوزه مدیریت اجراء
(3توانمندی در حوزه تنوع و قالبهای فعالیت
(4توانمندی در حوزه اقتصادی و مالی
(5توانمندی در حوزه نیروی انسانی
راهكارهاي توانمندسازي مؤسسات
تعريف توانمندسازي
مهم ترين مولفه هايي تعريف توانمند سازي:
• قادر سازی افراد برای انجام دادن کار
• یاددادن چیزهایی به دیگران که می‌توانند انجام دهند تا به شما کم‌تر متکی باشند.
• آزادی عمل برای اقدام
• مسئول بودن در برابر نتایج.
• آزاد کردن نیروهای درونی افراد برای کسب دستاوردهای شگفت‌انگیز
• فرایند احساس خود اثربخشی در بین اعضای مؤسسه
• سپردن اختیار قانونی به فرد و واگذاری قدرت قانونی به وی
• اعطای اختیار تصمیم‌گیری به کارکنان
راهكارهاي توانمندسازي مؤسسات
1- ایجاد جو عاطفی مثبت
2- برقراری سیستم پاداش و تشویق
3- تحسین نمودن كاركنان (پژوهشهاي انجام شده نشان می‌دهد که رهبران توانمند قسمت قابل توجهی از وقتشان را صرف بیان نمودن اعتمادشان به توانایی‌های کارکنان اختصاص می‌دهند.)
4- ترویج نوآوری و مسئولیت‌پذیری
5- ایجاد سیستم پیشنهادها
ويژگي‌هاي يك مؤسسه توانمند غيردولتي مردم نهاد
.1توانمندي برنامه‌ريزي
•اهميت دادن به برنامه‌ريزي جهت رسيدن به اهداف
•اهداف كلي مؤسسه به خوبي مشخص و تدوين شده‌اند.
•اهداف به صورت عيني و جزئي و قابل سنجش تعريف مي‌شوند.
•برآورد دقيقي از منابع و امكانات مالي جهت رسيدن به هدف شده است.
•برآود دقيقي از مدت زمان لازم براي رسيدن به هدف صورت گرفته است.
•مسائل اصلي مؤسسه مورد شناسايي قرار گرفته‌اند.
•وضع موجود مؤسسه به درستي مورد مطالعه قرار مي‌گيرد.
•موضوع آينده به خوبي ترسيم مي‌گردد.
•مخاطبان برنامه‌ريزي نيازهاي آنان با تحقيق روشمند مورد شناسايي قرار مي‌گيرند.
•نتايج مورد نظر برآورد مي‌شوند.
•بعد از اجرا واقع بينانه همه چيز مورد ارزيابي و سنجش قرار مي‌گيرد.
•در صورت لزوم براي تغيير راهبردها تلاشي مجدد صورت مي‌گيرد.
2. توانمندي تصميم‌گيري
•مشكل و مسئله‌اي كه در راه تحقق هدف قرار گرفته است شناسايي مي‌گردد.
•راه حل‌هاي ممكن جهت رفع مشكل شناسايي مي‌گردد(به هر تعداد كه ممكن است)
•براي شناسايي راه‌حلها از تجارب علمي و عملي و آمار و اطلاعات استفاده ميشود.
•معيارهاي مناسب براي سنجش و ارزيابي راه‌حلها شناسايي مي‌گردد.
•راه حل مورد نظر با توجه به نتايج علمي مشخص ميشود
•بعد از مشخص شدن نتيجه بايد تصميم‌گيري لازم اتخاد گردد.
•در يك مؤسسه توانمند تصميم‌گيري به عنوان يك فرايند در نظر گرفته ميشود
•از خرد جمعي اعضا و كاركنان جهت اتخاذ تصميم استفاده ميشود
•از اطلاعات و گزارش‌هاي ديگران و روشهاي ساير مؤسسه‌ها استفاده ميشود
3. توانمندی رهبری
•از درجه هوشمندي بالايي برخوردار باشد.
•تسلط برخود داشته باشد
•بتواند قاطعيت و نرمش را در زمان مناسب درهم آميزد
•از جهت عاطفي با ثبات باشد
•انگيزه موفقيت در وي قوي باشد
•توانايي انگيزش و تحريك اعضا به سمت اهداف مؤسسه را داشته باشد
•متواضع و فروتن باشد
•از قدرت خلاقيت برخوردار باشد.
•در گزينش افراد شايستگي‌ها را در نظر بگيرد
•رازدار اعضا و مردم‌دار باشد
•انتقاد سازنده را پذيراست و زمينه مناسب را براي آن فراهم مي‌سازد
•توانائي برنامه‌ريزي دارد.
•مسئوليت پذير است.
•امانتدار و پارساست.
•منظم و وقت‌شناس است.
•در عين اعتماد به كاركنان بر رفتار آنان نظارت دارد.
•خوب گوش مي‌دهد
و ...
4. توانمندی نيروها
•در مؤسسه توانمند كيفيت نيروي انساني فداي جمعيت نمي‌شود
•در مؤسسه توانمند فرد حيطه وظيفه خود را مي‌شناساند و داراي مهارت كافي براي اجراي نقشهاي مربوط به آن مي‌باشد.
•در مؤسسه توانمند بر شايستگي افراد، تقسيم وظايف و تعيين سلسله مراتب تأكيد ميشود.
•تلاش ميشود از اقشار گوناگون اجتماعي عضو گيري شود
•افراد، داراي توانائي ارتباطي بالائي هستند
•از امكان مالي اعضاء بدرستي استفاده ميشود
•اعضاء اهداف مؤسسه را به خوبي مي شناسند
•اعضاء به اهداف مؤسسه ايمان دارند
•اعضاء در جهت تحقق اهداف خود را متعهد دانسته و براي آن تلاش مي‌كنند
•اعضاء داراي شور و اشتياق كافي و علاقمند به فعاليت در مؤسسه هستند.
5. توانمندی در كنترل و نظارت
•در يك مؤسسه توانمند به نظارت و كنترل به عنوان يك ضرورت بنيادين توجه ميشود
•از ابزار علمي جهت نظارت استفاده مي‌گردد
•نيروهاي معتمد براي اين كار انتخاب مي‌شوند
•از افراد متخصص جهت نظارت استفاه ميشود.
•نظام توزيع و پاداش جهت كنترل رفتار افراد پيش‌بيني مي‌گردد.
•پاداشها و تنبيه‌ها بر طبق عملكرد توزيع ميشود
•بيش از هرچيز بر فرايند خود كنترلي تأكيد ميشود.
•كنترلها متناسب با برنامه‌ها و فعاليت‌ها تنظيم مي‌شوند.
•نقاط حساس و كليدي براي كنترل شناسايي مي‌شوند.
•افراط و تفريط در كنترل صورت نمي‌گيرد.
•در كنترل اطلاعات مورد استفاده به روز و دقيق هستند.
•كنترل عيني است و صرفاً متكي بر ذهنيات و نظرات شخصي نيست.
•سيستم كنترل منعطف است و به موقع خود را با تغييرات محيط هماهنگ مي‌سازد
•كنترل وسيله اصلاح است نه تنبيه و مجازات. هدف جلوگيري از انحراف است.
•كنترل با روحيات كاركنان و فرهنگ و جو مؤسسه متناسب است.
•افراد كنترل كننده داراي صلاحيت اخلاقي و تخصصي هستند.
6. توانمندی ارتباطات
•ارتباطات سازماني موجب وحدت و هماهنگي ميشود نه تفرّق و دسته‌بندي
•در ارتباطات هم به انتقال مفاهيم اهميت داده ميشود هم به احساسات و عواطف
•مؤسسه توانمند با طرفدارانش ارتباط مستمر دارد و در آنان شور همكاري ايجاد مي‌كند.
•اهداف و دستاورهاي مؤسسه به خوبي به اطلاع اعضاء و هواداران مي‌رسد.
•براي شناسايي و ارتباط با مخاطبان كار علمي صورت مي‌گيرد.
•منابع و وسايل لازم براي ارتباط برآورد مي‌گردد
•از وسايل مدرن به خوبي استفاده ميشود(رسانه‌ها، اينترنت، مجلات، كنفرانس خبري، سخنراني)
•بر بازديد و ارتباط رويارو و نزديك تأكيد ميشود
•از گزارش‌هاي سالانه استفاده ميشود
•بين مؤسسه و مؤسسه‌هاي مشابه ارتباط وجود دارد
•مؤسسه‌هاي رقيب با ارتباط درست به مؤسسه‌هاي شريك يا همكار مبدل مي‌شوند
•از همه توانمندي‌هاي مؤسسه جهت يك ارتباط درست با دولت استفاده ميشود.
•بر روابط با مؤسسه‌ها و تشكل‌هاي بين‌المللي به هر ميزان كه شده تأكيد ميشود.
7. توانمندي مالي
•تأمين منابع مالي به عنوان يك ابزار مهم در مؤسسه غيردولتي مورد نظر قرار مي‌گيرد.
•در يك مؤسسه غيردولتي توانمند، منابع مالي از بخشهاي مختلفي تأمين ميشود
•يك مؤسسه غيردولتي توانمند مي‌تواند با ارتباطات درست از منابع دولتي بهره بگيرد.
•يك مؤسسه غيردولتي توانمند، با تبيين دستاورها و اهداف، اهداكنندگان را به حمايت مالي از مؤسسه ترغيب مي‌كنند.
•جهت جلب حمايتهاي مالي مردم از روشهاي علمي به منظور شناسايي افراد خير، عقايد و باورهاي اين افراد و شيوة جذب آنها براي كمك به مؤسسه استفاده ميشود.
•از معلومات، پژوهش و الگوهاي آزموده شدة جلب كمكهاي مالي به منظور ايجاد درآمد براي مؤسسه استفاده ميشود
•نتايج كمكهاي مالي اهداكنندگان به آنان گزارش ميشود تا كمكهاي اين افراد استمرار يابد. (جلب اعتماد)
•در شرايط خاص از كمكهاي اعضا و كاركنان استفاده ميشود
•در تأمين منابع مالي مراقبت ميشود اهداف مؤسسه فراموش نشوند.
•براي ايجاد منابع درآمدزا به گونه‌اي كه به اهداف مؤسسه لطمه نخورد برنامه‌ريزي ميشود.
8. توانمندی آموزشی
•از آموزش جهت بهره‌گيري‌هاي چندگانه استفاده ميشود
•در آموزش از افراد ماهر و توانمند استفاده ميشود
•مهارتهاي افراد مورد ارزيابي مداوم قرار گرفته و براي ارتقاء آن از برنامه‌هاي آموزشي آماده ميشود
•براي ارائة يك برنامة آموزشي مطلوب برنامه‌ريزي ميشود:
•ابتدا اهداف آموزش به طور دقيق مشخص مي‌گردد
•سپس نيازهاي مخاطبان از طريق روابط عمومي يا با پژوهش ارزيابي ميشود
•منابع مالي، انساني و تجهيزاتي به طور كامل برآورد مي‌گردد
•زمان لازم برآورد مي‌گردد
•بهترين وسايل آموزش، شناسايي و با توجه به مقدورات از مناسبترين و متناسبترين آنها استفاده ميشود
•نتايج مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد.
