مقدمه وقف و ابتدا

وقف و ابتدا از فنون مهم قرائت قرآن است.همان طور که حضرت علی علیه السلام فرمودندآن، یکی از دو رکن ترتیل قرآن می باشد.قاری قرآن با شناخت این فن جای وقف و ابتدا در آیات قرآن را می شناسد و با توقف و ابتدای بجا باعث تقطیع و تغییر معانی قرآن نمی شود.قاری قرآن باید بتواند جمله ها و عبارت ها را از هم بازشناسد تا بر جای نیکو وقف کند و از جای نیکو مجددا قرائت را آغاز کند.علمای قرائت در گذشته به این فن توجه کافی مبذول داشته،به طوری که بسیاری از قاریان مشهور از جمله قرای سبعه در این زمینه دارای تألیف بوده اند.

تعریف وقف،قطع،سکت.

اصطلاح وقف در مقابل ابتدا قرار دارد ولی از آنجا که این واژه در مقابل قطع وسکت نیز بکار می رود لازم است فرق آنها را بیان کنیم.در بین متقدمان غالبا کلمات قطع و سکت نیز به معنای وقف استعمال شده است.اما متأخران اصطلاح قطع و سکت را به معنای دیگری بکار می برندکه لازم است به صورت مختصر درباره آنها سخن بگوییم تام عنای وقف کاملا روشن شود.

وقف در اصطلاح عبارت است از قطع صدا از کلمه ،مدت کوتاهی که معمولا در آن نفس می کشند،با قصد قرائت مجدد،و نه نیت اعراض،واین نحو هم در رأس آیات و هم در بین آیات می تواند باشد.ولی در وسط کلمه یا جایی که از نظر رسم الخط کلمه ای به کلمه ی دیگر متصل است وقف وجود ندارد.

سکت عبارت است از قطع صدا توسط قاری بدون آن که نفس بکشد و معمولا مدت ان کوتاه تر از زمان وقف است.بنابر روایت حفص از عاصم چهار موضع در قرآن مجید به شرح زیر سکت وجود دارد.

۱ – آیه ۱ سوره کهف بعد از کلمه عوجا.

۲ – آیه ۵۲ سوره یس بعد از کلمه مرقدنا.

۳ – آیه ۲۷ از سوره قیامت بعد از کلمه من.

۴ – آیه ۱۴ سوره مطففین بعد از کلمه بل.

البته بعضی از قراء،این موارد را به وقف خوانده اند و

بعضی از قراء در مواضع دیگری نیز قائل به سکت هستند.

قطع در اصطلاح عبارت است از ترک کردن قرائت قرآن به نظور پرداختن به امور دیگر.رأس آیات مقاطع قرآن هستند و لذا قطع بر رأس آیات رواست.سعید بن منصور در سنن خود از ابن ابی الهذیل روایت کرده است که گفت صحابه خوش نداشتند که قسمتی از یک آیه را بخوانند و بقیه اش را رها کنند.سیوطی می گوید سند این خبر صحیح است و عبدالله بن ابی الهذیل تابعی بزرگ است.گرچه قطع قرائت در آخر آیات رواست اما

بنظر می رسد که اگر بعد از اتمام یک موضوع باشد بهتر است.اهل سنت از آنجا که در نماز بعد از سوره حمدخواندن کی سوره را واجب نمی دانند،بلکه آیاتی از قرآن را کافی می دانند قرآن کریم را به هزار قسمت تقسیم کرده اند و هر جا قصه یا موضوعی تمام می شود روی آخرین آیه آن حرف ع می نویسند که نشانه رکوعات است و در هر رکعت از نماز یکی از قسمتها را می خوانند و به رکوع می روند و در نماز تراویح که هزار رکعت نماز مستحبی در شبهای ماه رمضان است در هر رکعت یک قسمت را می خوانند تا در پایان ماه رمضان کل قرآن را در نماز قرائت کرده باشند.

...........................

منبع جامعه القرآن الکریم